آبسه و عفونت دندان و لثه : درمان و عوارض

آبسه دندان یا عفونت لثه نشان دهنده تجمع چرک است که داخل دندان ها یا لثه ها تشکیل می شود. آبسه معمولاً ریشه در عفونت باکتریایی دارد و  اغلب در ناحیه نرم پالپ دندان مشاهده می شود با ترکیب مواد غذایی و باکتری های موجود در دهان بر روی دندان ها پلاک ایجاد می شود و پلاک با چسبیدن به دندان می تواند به آن آسیب زده و سطح آن را تخریب کند. در صورتی که پلاک با مسواک زدن منظم و صحیح دندان ها و نخ دندان کشیدن پاک نشود، باکتری ممکن است به بافت نرم داخل دندان ها یا لثه ها نفوذ کند و در واقع باعث تشکیل آبسه و عفونت دندان و بوی بد دهان شود. 

آفت دهان به زخم‌های دردناکی گفته می‌شود که در داخل دهان ظاهر می‌شوند. با اینکه آفت دهان موجب ناراحتی می‌شود، اما معمولاً بی‌خطر بوده و ظرف یک یا دو هفته به خودی خود برطرف می‌شوند. در صورتی که زخم‌های آفت زبان بیشتر از سه هفته ماندگار بودند باید به پزشک مراجعه کنید.

[sv slug=”alert”]

آبسه و عفونت دندان باید هر چه زودتر درمان شود زیرا در صورت عدم درمان و یا تاخیر درمان، عفونت شدیدتر شده و منجر به تخریب بافت استخوانی دندان خواهد شد. در صورت مشاهده ی هر گونه علائم مرتبط با آبسه دندان(که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد) فوراً به دندانپزشک مراجعه فرمایید.

پس از انجام معاینات اولیه و تشخیص علت آبسه، متخصصین ما درکلینیک دندانپزشکی دکتر بزرگ و دکتر محمدی‌نژاد روشهای درمانی مختلفی را با توجه به علت، نوع آبسه، میزان شدت و محل عفونت دندان(در دندان،ریشه ی دندان و یا در لثه) در نظر خواهند گرفت.

[sv slug=”alert1″]

انواع 

سه نوع اصلی آبسه دندان وجود دارند که عبارنتد از :

•     لثه: آبسه لثه در کودکان و بزرگسالان فقط بافت لثه را تحت تاثیر خود قرار می دهد و تاثیری بر روی دندان یا بافت بین دندانی ندارد.

•     پریودنتال: این نوع آبسه لثه از ساختارهای بافت استخوانی نگهدارنده دندان ها شروع می شود.

• پری آپریکال: این نوع آبسه از بافت نرم پالپ دندان آغاز می گردد.

در صورت ایجاد آبسه در دهان معمولاً درمان بیماری لثه و درمان کیست دهان نیاز است است، در غیر این صورت وضعیت نامطلوب ناشی از آبسه تشدید شده و باعث از بین رفتن بافت استخوانی می شود.

علائم و نشانه ها

یک علامت معمولاً چیزی است که توسط بیمار احساس شده و گزارش می شود، اما نشانه چیزی است که توسط سایر افراد مثل یک پزشک یا پرستار ممکن است شناسایی شود. برای مثال، درد ممکن است یک علامت از بیماری باشد در حالی که تحریک پوست می تواند یک نشانه محسوب شود. علائم و نشانه های ابتلا به آبسه دندان شامل موارد زیر هستند:

درد: علامت اصلی  درد است. این دندان درد می تواند به صورت ضربانی باشد و در اکثر مواقع شدید می شود. این درد دندان معمولاً به صورت یکباره شروع شده و با گذشت چند ساعت یا چند روز تشدید می شود. گاهی اوقات درمان درد دندان دشوار اشت چون ممکن است درد به سمت گوش، استخوان فک و گردن کشیده شود. در این مواقع ممکن است حالت های زیر در فرد مبتلا مشاهده شود:

•    درد در ناحیه آسیب دیده در زمان جویدن غذا

•    دردناک بودن ناحیه آسیب دیده در صورت لمس آن

•    افزایش حساسیت به غذاها و نوشیدنی های سرد یا گرم

•    وجود مزه بد در دهان بیمار (بوی بد دهان)

•    تب کردن

•    ناراحتی عمومی (بیمار معمولاً احساس ناخوشی دارد)

•    تریسموس که در نتیجه آن باز و بسته کردن دهان دشوار می شود

•    دیسفاژی یا مشکل در بلع غذا

•    بی خوابی

علت و دلایل

عفونت دندان در اکثر مواقع مربوط به ایجاد عفونت در دندان است. در این حالت باکتری ها و بطور خاص باکتری هایی که در پلاک دندان موجود است باعث ایجاد عفونت  دندان ایجاد مشکل در آن می شوند. ميکروبهاي موجود در پلاک دنداني سبب التهاب لثه ها خواهند شد. اگراين حالت ايجاد شود، لثه از دندان شما فاصله مي ­گيرد و فضايي بنام پاکت پريودونتال در حد فاصل دندان و لثه تشکيل مي شود. پلاک دنداني در فضاي پاکت دنداني به دام مي افتد. پلاک دنداني که دراين فضا قرار گرفته است، با برنامه روتين بهداشت دهان و دندان زدوده نخواهد شد و نیاز به جرم گیری دندان می باشد. اگر بيماري لثه درمان نشود، پيشرفت مي کند و به لقی دندان و ازدست رفتن دندان و استخوان خواهد انجاميد.

آبسه پری آپریکال

باکتری ها می توانند از طریق سوراخ های ریز ایجاد شده در نتیجه پوسیدگی دندان (کرم خوردگی) که در مینای دندان (لایه سخت خارجی دندان) ایجاد شده به ناحیه داخل دندان وارد شوند. در حقیقت کرم خوردگی می تواند باعث تجزیه لایه نرم داخل مینای دندان شود که در اصطلاح به آن عاج دندان می گویند. اگر این پوسیدگی ادامه پیدا کند، عفونت از طریق سوراخ ایجاد شده می تواند به لایه نرم داخل دندان نفوذ کرده و باعث ایجاد عفونتی شود که در اصطلاح به آن پالپیت می گویند. با پیشرفت پالپیت، باکتری ها به  استخوان دندان که نگه دارنده و حفظ کننده وضعیت دندان است نفوذ کرده که در اصطلاح به این استخوان آلوئول می گویند. به این ترتیب آبسه پری آپریکال تشکیل می شود.

آبسه پریودنتال

هنگامی که باکتری های موجود در پلاک و جرم دندان باعث ایجاد عفونت در لثه شود، فرد به بیماری پریودنتیت (التهاب لثه) مبتلا شده است. در این حالت لثه ها ملتهب شده و بافت اطراف دندان (بافت در بر گیرنده ریشه دندان) از پایه دندان جدا می شود. یک حفره پریودنتال، یک شکاف کوچک است که در هنگام جدا شدن بافت پریودنتال از ریشه دندان ایجاد می شود. این حفره به سادگی کثیف و آلوده شده و تمیز کردن آن بسیار دشوار است. با رشد و تجمع باکتری در حفره پریودنتال، آبسه پریودنتال تشکیل می شود.

گاهی اوقات افراد مختلف ممکن است در نتیجه یک درمان دندان پزشکی که بطور تصادفی باعث ایجاد حفره های پریودنتال شده به آبسه پریودنتال مبتلا شوند. علاوه بر این، استفاده از آتی بیوتیک ها در ارتباط با بیماری های پریودنتیت درمان نشده می تواند علائم تشکیل آبسه و تورم لثه  را پنهان کرده و در نتیجه باعث ایجاد آبسه پریودنتال شود. گاهی اوقات آسیب وارد شده به لثه نیز می تواند باعث تشکیل آبسه پریودنتال شود، هر چند ممکن است هیچ مشکل پریودنتیت نیز برای فرد وجود نداشته باشد.

راه حل

همه افرادی که با علائم مربوط به آبسه دندان مواجه می شوند لازم است با دندان پزشک خود جهت درمان عفونت لثه و دندان بلافاصله ملاقات نمایند. آبسه دندان به سادگی توسط یک دندان پزشک متخصص قابل تشخیص است. در انگلستان وزارت سلامت ملی (NHS) به افراد توصیه می کند در این رابطه با یک دندان پزشک عادی معتبر ملاقات کرده یا به مراکز محلی دندان پزشکی یا واحدهای اورژانسی موجود در بخش های عمومی بیمارستان ها مراجعه نمایند.

همچنین افرادی که دارای مشکلات تنفسی و یا بلع غذا هستند باید به دوایر اورژانس بیمارستان های محل سکونت خود در ارتباط با این مشکل هدایت شوند. اگر به دلایل خاص شما نمی توانید فوراً به دندان پزشکی مراجعه کنید، لازم است با یک پزشک عمومی در این رابطه ملاقات کنید. در حقیقت پزشک عمومی نمی تواند درمان عفونت دندان و لثه را انجام دهد، اما ممکن است برای شما داروهای مناسب تجویز کرده و مشاوره لازم را برای اقدامات خود مراقبتی و کنترل درد در اختیار شما قرار دهد. علاوه بر این پزشک عمومی احتمالاً از سریع ترین راه برای دسترسی به خدمات درمانی اورژانسی (در صورت نیاز) آگاه می باشد.

تشخیص

دندانپزشک دندان های شما را با یک ابزار مخصوص دندان معاینه می کند. در صورتی که دندان شما آبسه کرده باشد، وقتی دندانپزشک آن را معاینه می کند، احساس درد می کنید. دندانپزشک همچنین از شما می پرسد که آیا وقتی چیزی می جوید یا وقتی دهان خود را محکم می بندید، درد شدت پیدا می کند یا خیر. علاوه براین، در صورت قرمزی و تورم لثه ، دندانپزشک حدس می زند دندان شما آبسه کرده است. دندانپزشک همچنین از دندان شما عکس برداری می کند تا خوردگی استخوان دور آبسه را بررسی کند.

راه و روش های درمان

تنها کسی که می تواند بطور موثر برای شما درمان عفونت لثه و آبسه را انجام دهد، دندان پزشک است. درمان آبسه دندان می تواند شامل روش های درمان معمول دندان پزشکی و گاهی اوقات در شرایط خاص استفاده از عمل جراحی لثه برای بیمار باشد. در این حالت نحوه درمان آبسه دندان می تواند شامل موارد زیر باشد:

شکافتن

درمان آبسه نیازمند ایجاد شکاف (بریدگی) در کیسه چرک (محل تجمع باکتری) و خارج کردن مایع از آن است. به منظور انجام این کار از داروی بی حسی برای تسکین درد دندان بیمار استفاده می شود.

درمان آبسه پری آپریکال

اغلب عصب کشی دندان می تواند برای خارج کردن آبسه مورد استفاده قرار گیرد. در این حالت از دریل مخصوص برای ایجاد یک سوراخ در سر دندان استفاده می شود و به این ترتیب امکان خارج شدن چرک از لایه داخلی دندان ایجاد خواهد شد. در این زمان هر گونه بافت آسیب دیده از ناحیه پالپ دندان خارج می شود. در نهایت با استفاده از مواد مخصوص پر کردگی می توان فضای خالی ایجاد شده در دندان را پر کرد و از ایجاد عفونت های بعدی در این محل جلوگیری نمود.

درمان آبسه پریودنتال

در این حالت آبسه تخلیه شده و حفره پریودنتال تمیز می شود. در ادامه سطح ریشه دندان با استفاده از ابزارهای مخصوص دندانپزشکی در زیر خط لثه صاف می شود. انجام این کار به درمان دندان و جلوگیری از ایجاد عفونت های بعدی کمک می کند.

عمل جراحی

بیماران مبتلا به آبسه پری آپریکال و عفونت عود کننده ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی برای برداشتن بافت آسیب دیده داشته باشند. انجام این کار توسط یک جراح دهان و دندان امکان پذیر است. از طرف دیگر افراد مبتلا به آبسه پریودنتال و عفونت عود کننده مربوط به آن ممکن است نیاز به تغییر شکل بافت لثه و حذف حفره پریودنتال داشته باشند. این عمل جراحی نیز توسط جراح دهان و دندان انجام می شود. در صورتی که پس از  درمان آبسه دندان و پس از عمل جراحی آبسه دوباره عود کند، ممکن است دندان آسیب دیده برای درمان مشکل کشیده شود.

درمان درد

داروهای مسکن موجود در داروخانه ها (داروهای کاهش دهنده درد) می توانند برای کاهش درد بیمار تا زمان ارائه خدمات درمانی مناسب به وی موثر باشد. در این رابطه لازم است دستور العمل ذکر شده بر روی بسته بندی دارو به دقت رعایت شود. در هر حال توجه داشته باشید داروهای مسکن برای کاهش درد در نظر گرفته شده و هیچگاه نمی تواند جایگزین ملاقات با دندان پزشک و درمان عفونت دندان و آبسه شود.

آسپیرین، ایبوپروفن یا تیلنول (پاراسیتامول) همگی داروهای مسکن ضد درد هستند. با این وجود باید توجه کرد که مصرف بعضی داروها برای همه افراد بیمار مناسب نیستند. برای مثال در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ایبوپروفن و آسم:

اگر شما به بیماری تنگی نفس مبتلا هستید از ایبوپروفن استفاده نکنید.

ایبوپروفن و زخم معده:

اگر شما دچار زخم معده هستید یا سابقه این بیماری را دارید، از مسکن ایبوپروفن استفاده نکنید.

آسپیرین و دندان درد کودکان:

از آسپیرین برای کودکان زیر 16 سال استفاده نکنید.

آسپیرین و زنان باردار و شیر ده:

در صورت بارداری یا شیر دهی داروی آسپیرین مصرف نکنید.

فعالیت هایی که خود شما در این رابطه می توانید انجام دهید به شرح زیر هستند:

 از مصرف غذاها و نوشیدنی های سرد خودداری کنید

از مصرف غذاها و نوشیدنی های گرم خودداری کنید

اطراف ناحیه آسیب دیده را نخ دندان نکشید

از یک مسواک بسیار نرم برای مسواک زدن استفاده کنید.

از آنتی بیوتیک ها می توان برای جلوگیری از پخش شدن عفونت استفاده کرد و علاوه بر این امکان استفاده از چرک خشک کن دندان به همراه داروهای مسکن نیز وجود دارد. مثال هایی از داروهای آنتی بیوتیک شامل آموکسی سیلین یا مترونیدازول است. در هیچ شرایطی نباید به داروهای آنتی بیوتیک به عنوان روش درمانی جایگزین برای درمان قطعی مشکل استفاده کرد یا به واسطه مصرف این داروها درمان چرک دندان  را به تاخیر انداخت.

عوارض جانبی

در اکثریت موارد ابتلا، عوارض جانبی فقط زمانی مشاهده می شوند که آبسه درمان نشده به حال خود رها شود. به هر حال، امکان مشاهده عوارض حتی پس از استفاده روش های درمانی موثر نیز وجود دارد، اما این شرایط در موارد بسیار نادر مشاهده می شود. عوارض جانبی احتمالی تشکیل آبسه به شرح زیر هستند:

تشکیل کیست دندان:

یک حفره پر شده با مایع می تواند در پایین ریشه دندان در صورت درمان نشدن  تشکیل شده و باعث ایجاد مشکل برای بیمار شود. کیست لثه در بافت نرم به عنوان یک برآمدگی بدون درد کوچک ظاهر می شود. عرض این کیست در لثه اغلب کمتر از 3 سانتی متر است. کیست می تواند زیر پوست قسمت پایینی لب، داخل گونه ها یا لثه ها بوجود بیاید و معمولا تا زمانی که تبدیل به کیست لثه عفونی نشده باشد دردی را بوجود نمی آورد و علائم کیست دندان ناچیز است .

یک کیست فک ادنتوژنیک بدون درد ست. ممکن است متوجه آن نشوید. اما در تصویربرداری با اشعه ایکس به صورت یک ناحیه تیره در استخوان مشاهده می شود. وقتی کیست ادنتوزنیک بزرگ و عفونی شود، همراه با درد است. این کیست همچنین باعث متورم شدن استخوان فک می شود و دندان ها را حرکت می دهد.

 استئومیلیت:

باکتری های موجود در آبسه می توانند به جریان خون وارد شده و باعث ایجاد عفونت استخوان و مغز استخوان شوند.

ترومبوز سینوس کاورنوس:

گسترش باکتری ها می تواند باعث ایجاد یک لخته خونی در بخش کاورنوس سینوس شود که یک رگ بزرگ در مرکز مغز انسان است.

آنژین لودویگ:

یک بیماری عفونی در کف دهان است که هنگام پخش شدن باکتری های موجود در آبسه فرد به آن مبتلا می شود.

سینوزیت ماکزیلاری:

در این بیماری باکتری ها به فضاهای کوچک پشت استخوان های گونه به نام سینوس های ماکزیلاری نفوذ می کنند. این مسئله یک مشکل جدی نیست، اما در عمل می تواند دردناک باشد و باعث تب کردن بیمار و حساسیت گونه ها شود.

بیشتر بخوانید:

درمان بیماری های لثه (جلوگیری از تخریب بافت‌‏های نگهدارنده دندان‌‏)عصب کشی دندان ( یک و یا چند کاناله: نجات دندان از پوسیدگی و عفونت)پوسیدگی و خرابی دندان: درمان و علتکشیدن دندان با/بدون بی حسی (خارج شدن دندان با حداقل درد و خونریزی)بهترین تغذیه در ارتودنسی: پیشگیری از دندان درد و پوسیدگی