ارتودنسی (سیم کشی دندان) برای بهبود وضعیت ظاهری و عملکرد دندان ها

ارتودنسی (orthodontic) دندان یک روش برای بهبود ظاهر، وضعیت و عملکرد کجی دندان ها، نامرتبی دندان و بستن فاصله بین دندانها است. با این روش دندان‌ها صاف شده و در وضعیت بهتری قرار می‌گیرند. روش ارتودنسی متحرک و ثابت یک رویکرد درمانی دندان پزشکی است که برای بیمارانی استفاده می‌شود که نحوه قرارگیری دندان‌های آن‌ها در دهان به خاطر کوچک بودن فک نامناسب است (مال اکلوژن) و دندان‌ها بعلت کج بودن و نامرتبی به صورت صحیح روی هم قرار نگرفته اندو به همین دلایل بیمار با در هنگام جویدن غذا یا گاز گرفتن و مشکل مواجه می‌شود. روش درمانی ارتودنسی دندان شامل درمان و کنترل جنبه‌های مختلف رشد فک و صورت (ارتوپدی فک و صورت) و بهبود ظاهر دندان ها و اصلاح طرح لبخند نیز می باشد.

مزایای ارتودنسی

فناوری‌های دندانی دائماً در حال پیشرفت هستند و در سال‌های اخیر، چندین درمان ارتودنسی  و گزینه‌های درمانی بصورت عمومی در دسترس همه قرار گرفته است. با استفاده از فناوری‌های منحصربفرد با درک کامل حرکت و رشد دندان‌ها و فک‌ها، پزشکان امروزه توانسته‌اند بطرز موفقیت آمیزی بسیاری از مشکلات دندانی را درمان کنند، از جمله:

اورجت کلاس دو

مشکل اورجت که به عنوان پیش آمدگی دندان‌های فک بالا نیز شناخته می‌شود، در عمل باعث می‌شود دندان‌های فک پایین در دهان عقب‌تر از دندان‌های فک بالا باشند. این شرایط می‌تواند مشکلاتی را در ارتباط با قرارگیری مناسب دندان‌ها بر روی یکدیگر و نیز فرآیند جویدن غذا ایجاد کرده و در صورت ادامه یافتن، درد دندان یا فک را برای فرد به همراه داشته باشد.

علاوه بر این، با توجه به اینکه افراد دچار پیش آمدگی دندان‌های فک بالا اغلب ظاهر غیر جذاب دارند، این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد شرایط اجتماعی منفی برای زندگی فرد شود. با شناخت بهتر علت ایجاد اورجت و اطلاع از روش‌های درمانی آن، می‌توان از استراتژی‌های درمانی موثر از جمله ارتدنسی فک بالا برای رفع این مشکل استفاده کرد. اورجت را می‌توان با کشیدن دندان‌ها یا تعدیل رشد دندان‌ها و فک با استفاده از هدگیر و یا کش اصلاح کرد تا ناهنجاری و عدم تعادل اسکلتی کاهش یابد.

اوربایت کلاس 2

دندان‌های پیشین بالا جلوتر از دندان‌های پیشین پایین قرار می‌گیرد و حتی گاهی دندان‌های قدامی پایین در سقف دهان فرو می‌رود. در کل دندان‌های پیشین بالا و پایین روی هم قرار نمی‌گیرد. اختلال اوربایت مانع از عملکرد صحیح دندان‌های پیشین می‌شود، به مشکلات مفصلی یا فکی دامن می‌زند و باعث ساییدگی شدید دندان‌های قدامی پایین می‌شود.

کراس بایت

در این حالت دندان‌های بالا پشت دندان‌های پایین قرار می‌گیرد، در نتیجه دندان‌ها روی هم نمی‌آید و فک نیز به درستی رشد نمی‌کند و مشکل انحراف فک بروز می‌یابد. این اختلال در دندان‌های قدامی یا کناری مشاهده می‌شود. درمان کراس بایت ضروری است، چون در غیر این صورت عوارضی مانند ساییدگی زودرس دندان‌ها، بیماری لثه و مشکلات جویدن ایجاد می‌شود و رشد فک به تاخیر می‌افتد.

اپن بایت

اپن بایت، یعنی روی هم قرار نگرفتن دندان‌های قدامی بالا و پایین، باعث می‌شود که بیمار هنگام جویدن با مشکل مواجه شود. اپن بایت عادت‌های ناخواسته متعددی را مانند زبان زدن ایجاد می‌کند. متخصص ارتودنسی از بریس برای اصلاح اپن بایت استفاده می‌کند تا فک‌ها به درستی رشد کند. در صورت لزوم نیز جراحی انجام می‌شود. ترک کردن عادت‌های مضری مانند مکیدن انگشت نیز به اصلاح اپن بایت کمک می‌کند.

آندربایت کلاس 3

چنانچه دندان‌های پایین جلوتر از دندان‌های قدامی بالا قرار داشته باشد، ناهنجاری آندربایت بروز می‌یابد. علت آندربایت می‌تواند رشد بیش از حد فک پایین، رشد کم فک بالا، ترکیبی از این دو یا عارضه‌های دیگر باشد. آندربایت مشکلاتی را برای جویدن یا غذا خوردن بیمار ایجاد می‌کند و عملکرد صحیح دندان‌های پیشین یا آسیاب را مختل می‌کند که به نوبه خود به ساییدگی سریع دندان‌ها می‌انجامد. این ناهنجاری را می‌توان با کشیدن دندان یا تعدیل رشد فک‌ها اصلاح کرد. همچنین متخصص ارتودنسی با جراح دهان و دندان، برای جراحی فک همکاری می‌کند.

دندان افتاده

دندان افتاده عملکرد صحیح دندان‌ها را مختل می‌کند و باعث ساییدگی زودرس و نامرتب شدن دندان‌ها می‌شود.درمان با توجه به شرایط بیمار انجام می‌شود. برای بستن فاصله بین دندانی می‌توان از بریس استفاده کرد. بریج یا ایمپلنت نیز برای جایگزینی دندان غائب به کار برده می‌شود.

شلوغی و به‌هم فشردگی دندان‌ها

اگر در فک فضای کافی برای درآمدن مرتب دندان‌ها وجود نداشته باشد، دندان‌ها کج و به‌هم فشرده می‌شود. شلوغی دندان‌ها را می‌توان با استفاده از وسیع کننده اصلاح کرد تا نیازی به کشیدن دندان نباشد.

انواع بریس: تجهیزات ثابت در برابر متحرک

در تمام جلسات مشاوره ارتودنسی، درک تفاوت میان تجهیزات ثابت و متحرک از اهمیت خاصی برخوردار است. تجهیزات ثابت، همچون بریس‌ها، با حلقه‌های فلزی یا چسب مخصوص به دندان‌ها چسبیده و تا زمان اتمام درمان از دندان‌ها باز نمی‌شوند. تجهیزات متحرک، همچون مجموعه الاینرهای اینویزیلاین (ارتودنسی شفاف) معمولاً حدود 20 الی 22 ساعت در روز باید استفاده شوند، ولی می‌توان در صورت لزوم آنها را به راحتی از دهان خارج کرد. بغیر از تفاوت‌های واضح میان بریس‌های ثابت و متحرک، الاینرهای اینویزیلاین (ارتودنسی شفاف) تأثیرگذاری بیشتری را در درمان مشکلات ارتودنسی خفیف تا متوسط نشان می‌دهند، در حالیکه تجهیزات ثابت معمولاً برای درمان‌های جدی‌تر و جامع‌تر مورد نیاز است.

بریس‌های فلزی

بریس‌های سنتی فلزی متداول‌ترین نوع تجهیزات ثابت ارتودنسی مورد استفاده هستند. این تجهیزات معمولاً از مخلوط فولاد ضد زنگ با بالاترین کیفیت، نیکل و سایر فلزات درست شده و شامل باندهایی است که دور دندان‌های آسیای پشتی پیچانده شده و همچنین دارای براکت‌های فلزی است که به سطح رویی سایر دندان‌ها چسبانده می‌شود. سیم ارتودنسی (آرک وایر) یک سیم فلزی، فنری و نازک است که از بین براکت‌ها عبور می‌کند و ممکن است با استفاده از باندهای لاستیکی، گره‌های فلزی یا سایر انواع گیره‌ها به براکت‌ها ثابت شود. از این طریق، دندان‌های شما به مرور زمان به موقعیت مناسب خود هدایت خواهد شد.

بریس‌های سنتی فلزی که برای حدود صد سال به اشکال مختلف مورد استفاده پزشکان قرار گرفته است، گزینه‌ای قابل اطمینان، موثر و از لحاظ اقتصادی به صرفه است و در طول زمان خود را به انحای مختلف ثابت کرده است. اگرچه نمود ظاهری بریس‌های قدیمی حجیم، عجیب یا حتی دردناک بود، ولی بریس‌های فلزی امروزی نسبت به نمونه‌های قدیمی خود کوچک‌تر، سبک‌تر و راحت‌تر برای استفاده هستند. حتی می‌توانید با انتخاب رنگ باندهای پلاستیکی، این بریس‌ها را شخصی‍‌سازی کنید.

بریس‌های سرامیکی

اگرچه بریس‌های سنتی فلزی همچنان یکی از گزینه‌های محبوب برای درمان ارتودنسی هستند، ولی بریس‌های سرامیکی نیز می‌توانند برای برخی بیماران انتخاب فوق‌العاده‌ای باشند. به این بریس‌ها گاهی اوقات بریس‌های شفاف نیز گفته می‌شود، این بریس‌ها تنوع بیشتری نسبت به مجموعه قدیمی بریس‌ها دارد و همچنین نمود ظاهری بریس‌ها کمتر از نمونه‌های قدیمی در دهان بیمار مشخص است. بریس‌های سرامیکی از عناصر مشابه بریس‌های سنتی استفاده می‌کنند، ولی در عوض فلز، براکت‌های روی سطح جلویی دندان‌ها تشکیل شده از مواد سرامیکی شفاف هستند.

این براکت‌ها با رنگ طبیعی دندان‌ها ترکیب شده و گزینه بسیار مناسب برای صاف کردن لبخند شما را ارائه می‌دهد. اگرچه فناوری پشت بریس‌های سرامیکی دائماً در حال پیشرفت است، ولی در حال حاضر دوام این بریس‌ها نسبت به نمونه‌های فلزی مشابه خود کمتر بوده و گاهی اوقات می‌توانند مستعد شکستن باشند. همچنین اندکی نسبت به بریس‌های سنتی گران‌تر هستند. هرچند، برای بسیاری از بیماران که به تجهیزات ثابت نیاز دارند – مخصوصاً بزرگسالان – مزیت داشتن یک ارتودنسی شفاف و ناپیدا بسیار گرانبهاست.

بریس‌های لینگوال (پشت دندانی)

بریس‌های لینگوال (پشت دندانی) که به آنها بریس‌های مخفی یا ناپیدا نیز گفته می‌شود، نوعی از بریس‌هایند که در پشت دندان‌ها نصب می‌شود و کاملاً ناپیدا بوده تا لبخندی با اطمینان به نفس را در تمام موقعیت‌هایی که در زندگی برایتان پیش خواهد آمد، هدیه دهید. بریس‌های ناپیدای پشت دندانی، بریس‌های سفارشی هستند که تنها برای دندان‌های شما اندازه می‌شوند. بریس‌های پشت دندانی ممکن است برای برخی از بیماران اندکی راحتی کمتری داشته باشند و همچین نسبت به بریس‌های سنتی فلزی گران‌تر هستند، ولی گزینه خوبی برای بیمارانی است که از لحاظ زیبایی دندان‌ها به فکر انتخاب یک گزینه مناسب هستند.

ارتودنسی شفاف

برخلاف بریس‌های سنتی، این نوع از درمان ارتودنسی تکیه‌ای بر مجموعه براکت‌های فلزی یا سرامیکی و سیم ارتودنسی ندارد. ارتودنسی شفاف مجموعه‌ای متشکل از یک سری تری‌های شفاف و کاملاً سفارشی است که به آنها الاینر گفته شده و تقریباً شفاف و کاملاً متحرک هستند. پلاستیک نرم آنها به معنی عدم وجود هرگونه سایش یا اصطکاک در داخل دهان است و به همین خاطر آنها تجربه ارتودنسی راحتی را به بیمار ارائه می‌دهند.

اگر طبق تجویز پزشک 20 الی 22 ساعت از این الاینرها در روز استفاده شوند و بصورت هفتگی با الاینر بعدی در مجموعه تعویض گردند، این الاینرها تدریجاً موقعیت دندان‌های شما را به موقعیت دلخواه تغییر خواهند داد. همانطور که اشاره شد، ارتودنسی شفاف بهترین گزینه برای مشکلات ارتودنسی خفیف تا متوسط است و شاید برای تمام بیماران گزینه مناسبی نباشد.

 مسواک زدن حین ارتودنسی چگونه است ؟

بیمار باید دندان‌ها را پس از صرف هر وعده غذایی و قبل از خوابیدن با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزند. متخصص ارتودنسی گاهی اوقات دهانشویه فلوراید نیز تجویز می‌کند. شیوه صحیح مسواک زدن دندان‌ها در طول ارتودنسی به شرح زیر است:

• ابتدا سطح خارجی تمام دندان‌ها را حداقل ده بار مسواک بزنید.
• سپس محل تلاقی لثه‌ها و دندان‌ها را به صورت دورانی مسواک بزنید.
• سطح داخلی هر دندان را نیز حداقل 10 بار مسواک بزنید.
• در پایان نیز سطوح جویدن دندان‌ها را مسواک بزنید.

شیوه صحیح نخ کشیدن دندان‌ها حین ارتودنسی چگونه است ؟

از آنجایی که مسواک بین دندان‌ها را تمیز نمی‌کند، باید حتماً هر روز بین دندان‌ها را نخ کشید. در طول ارتودنسی باید از فلاس تریدر برای نخ کشیدن دندان‌های سیم‌کشی شده استفاده کرد. شیوه صحیح نخ کشیدن دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی به شرح زیر است:

• نخ را از فلاس تریدر رد کنید و زیر سیم بریس بیاندازید.
• نخ را بین دو دندان و زیر لثه‌ها بکشید.
• دهان را با آب شستشو دهید.

آیا ارتودنسی درد دارد؟

تمامی ابزارهای مورد استفاده در ارتودنسی ثابت دندان ممکن است در ابتدا باعث درد و ناراحتی ‌فرد شوند. در صورتی که درد از بین نرفت، دندانپزشک می‌تواند اقداماتی را انجام می دهد تا به رفع ناراحتی فرد کمک کند. اندک زمانی پس از این که بریس تنظیم شد، دندان معمولاً درد می‌گیرد، اما این درد پس از مدتی برطرف می‌شود.

طول درمان ارتودنسی چقدر است؟

طول درمان ارتودنسی دندان برای هر فرد متفاوت است، اما ممکن است درمان 12 الی 30 ماه طول بکشد. برای بزرگسالان این زمان ممکن است طولانی تر باشد، زیرا استخوان صورت دیگر رشد نخواهد کرد. رعایت بهداشت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند تا مراحل ارتودنسی به خوبی طی شده و درمان در زمان خودش و در مسیر صحیح صورت گیرد. در رابطه با بهداشت ارتودنسی باید توجه کرد ، براکت‌ها و سیم‌های موجود در دهان نواحی را برای پنهان شدن پلاک‌ها ایجاد می‌کنند. پلاک ماده‌ای چسبنده است که از غذا، بزاق دهان و مقادیر زیادی باکتری تشکیل می‌شود و زمانی که به بریس‌ها و دندان‌ها می‌چسبد موجب پوسیدگی، التهاب لثه، بوی بد دهان و ایجاد لکه‌های دائمی بر روی دندان‌ها  و عوارض ارتودنسی خواهد شد.

عوارض ارتودنسی

وسایل مورد استفاده در ارتودنسی دندان به خودی خود نمی‌توانند باعث ایجاد آسیب و عوارض ارتودنسی شوند، اما تمیز کردن ضعیف آن‌ها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی‌ها می‌تواند آسیب جدی به دندان‌ها وارد کند. به همین خاطر لازم است دندان‌ها و لوازم ارتودنسی به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند، تا عوارض ارتودنسی ثابت برای دندان‌ها به وجود نیاید. ارتودنسی برای درمان نامنظمی دندان‌ها و رفع مشکلات دهان و دندان به کار می‌رود و با انجام این درمان از بروز بسیاری از مشکلات دهان و دندان در آینده جلوگیری می‌شود .

در صورتی که این درمان تحت نظر متخصص مجرب ارتودنسی انجام نشود و بیمار همکاری لازم و درست را در طول درمان انجام ندهد ممکن است این درمان با عوارض ارتودنسی دندان همراه باشد. عوارض سیم کشی دندان ناچیز بوده و این وسایل توسط دندان‌پزشک یا متخصص ارتودنسی کار گذاشته می‌شوند. می‌توان با تقبل هزینه ارتودنسی ، از ابزارهای ارتودنسی متحرک قبل از آماده شدن براکت ها و یا به همراه براکت ها استفاده کرد. این وسایل به ‌تنهایی نیز برای رفع برخی از مشکلات کاربرد دارند.

هزینه و قیمت ارتودنسی

هزینه ارتودنسی بستگی به میزان مشکل و نوع ارتودنسی دندان دارد. هزینه ارتودنسی ثابت نسبت به هزینه ارتودنسی متحرک کمتر خواهد بود. در بیمارانی که نیاز به درمان ارتودنسی دندان همراه با جراحی فک دارند، هزینه ارتودنسی دندان چون در دو مرحله قبل و بعد از درمان انجام می‌شود بیشتر خواهد بود و قیمت ارتودنسی که ممکن است توسط جراح فک و صورت انجام می‌شود، جدا از هزینه‌ ارتودنسی دندان خواهد بود.

سوالات رایج ارتودنسی

بسیاری از افراد در صورت تصمیم به انجام ارتودنسی و یا در طول درمان ممکن است با سوالات مختلفی مواجه شوند. اگر پاسخ سوال خود را در این قسمت پیدا نکردید، می توانید با کلیک روی این قسمت پرسش خود را مطرح کنید و از جواب سوال خود مطمئن شوید.

آیا ارتودنسی در دوران بارداری خطرناک است؟

ارتودنسی دندان‌ها در دوران بارداری هیچ خطری ندارد. در واقع چون مرتب شدن دندان‌ها 24 ـ 12 ماه طول می‌کشد، بسیاری از بانوان ترجیح می‌دهند که بخشی از درمان ارتودنسی را حین حاملگی انجام دهند. البته در این خصوص باید به چند نکته توجه کرد. قبل از قرار دادن بریس در دهان یا شروع درمان ارتودنسی نامرئی، رادیوگرافی انجام می‌شود تا درمان بر مبنای تشخیص صحیحی پایه‌ریزی شود. هرچند رادیوگرافی برای بیمار خطری ندارد، اما ممکن است تشتشع اندک اشعه‌ ایکس به جنین آسیب بزند. اگرچه در پژوهش‌های انجام شده مشخص شده است که رادیوگرافی تنها زمانی برای جنین خطر دارد که اشعه به رحم تابانده شود،

بااین حال برخی بانوان ترجیح می‌دهند که به استقبال خطر نروند. بنابراین اگر قصد باردار شدن دارید، و در عین حال می‌خواهید درمان ارتودنسی را در آینده نزدیک شروع کنید، بهترین کار این است که رادیوگرافی را قبل از حاملگی انجام دهید تا دیگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد.

آیا ونیرها می توانند جایگزینی برای درمان ارتودنسی باشند؟

ونيرها روکش‌هاي بسيار نازکي از جنس سراميک (پرسلن) يا يک کامپوزيت رزيني هستند که بر روي سطح جلويي دندان‌ها چسبانده مي‌شود تا لکه‌هاي رنگي روي دندان را بپوشاند، درخشندگي دندان‌ها را بيشتر و لبخند شما را زيباترکند. ونیر دندان باعث مي‌شوند که حالت ظاهري دندان‌ها طبيعي و سالم به نظر برسد. از آنجا که لمینیت ونيرها بسيار نازک هستند و به وسيله يک چسب مخصوص و بسيار قوي در جاي خود محکم مي‌شوند،

بنابراين عمليات آماده‌سازي دندان براي نصب آنها خيلي ساده و سريع انجام مي‌شود. حتي بعضي از انواع ونيرها اصلاً هيچ نيازي به آماده‌سازي قبلي دندان ندارند. لومینیرز دندان آخرین نوع و محبوب‌ترین نوع روکش ونیر است که قرار دادن آن روی دندان بسیار آسان است و نیازی به تراش دادن بافت سالم دندان و طی مراحل ارتودنسی ندارد و به همین خاطر، هم برای دندانپزشک و هم بیمار روش مطلوبی به‌حساب می‌آید.

اگر دندان‌هایم روکش شده باشد یا چندتا از دندان هایم افتاده باشد، باز هم می‌توانم ارتودنسی انجام دهم؟

بله. دندان روکش شده نیز دقیقاً مانند یک دندان پر شده حرکت می‌کند. اگر چند دندان از دست داده باشید، درمان ارتودنسی با هدف مرتب کردن بقیه دندان‌ها انجام می‌شود.

بهترین زمان انجام ارتودنسی در چند سالگی است؟

بهترین زمان ارتودنسی دندان برای درمان نامرتبی دندان ها، در کودکی است، اما بر اساس آمار و تجربیات متخصصین ارتودنسی، این درمان برای بزرگسالان نیز مفید است و در چندین سال اخیر رو به افزایش است. گرچند ارتودنسی در سنین پایین می تواند نتایج بهتر و سریع تری را به همراه داشته باشد اما لازم به ذکر است که تفاوت‌های چشمگیری بین ارتودنسی در کودکی و بزرگسالی وجود ندارد. برای انجام ارتودنسی کودکان توسط ارتودنتیست، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب ولازم برای انجام ارتودنسی دندان کودکان رشد کنند.

آیا پس از سیم‌کشی دندان‌ها می‌توانم باز هم ورزش کنم؟

بله. البته توصیه می‌شود که هنگام ورزش کردن برای محافظت از دندان‌ها از گارد یا محافظ دهانی استفاده کنید. گارد دهان ارزان و راحت است و در رنگ‌های مختلف به فروش می‌رسد.

وسیع کننده سریع کام چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

وسیع کننده یا اکسپندر سریع کام (RME) با پهن کردن کام یا سقف دهان، فک بالا را به مرور زمان وسیع می‌کند. والدین بیمار یا خود وی باید اکسپندر را هر روز تنظیم کنند. پس از آن که کام به اندازه کافی پهن شد، وسیع کننده حدوداً 4 ماه، بدون نیاز به تنظیم در دهان باقی می‌ماند.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”

بیشتر بخوانید:

مراقبت های حین و بعد از درمان ارتودنسی (بهداشت دندان،تغذیه)جرم گیری و بروساژ دندان: جدیدترین روش، هزینه، عوارض و مزایاشکست و پس زدن ایمپلنت دندان؛ علت و درمانبی حسی موضعی و بیهوشی در دندانپزشکی و کاهش درد دندانپزشکیمقایسه بریج دندانی و ایمپلنت دندان: مزایا و معایب