مواد سازنده ایمپلنت دندان، انواع و جنس آن

امروزه ایمپلنت‌های دندانی از مواد مختلف بسیاری تشکیل می‌شوند. در سال‌های گذشته، این واقعیت کشف شد که هنگامی که تیتانیوم در تماس با استخوان قرار گرفت و بدون تغییر باقی ماند، استخوان درست روی سطح آن رشد کرد که باعث شد شیء تیتانیومی بدون جدا کردن استخوان اطراف تیتانیوم، ثابت و بدون حرکت بماند. این امر سپس منجر به پیشرفت ایمپلنت‌های امروزه شد.

تاریخچه‌ی مواد سازنده ایمپلنت دندان

تا قبل از این زمان و حتی از آن زمان به بعد، مواد ایمپلنت دیگری مورد آزمایش قرار گرفتند. کربن شیشه‌ای یکی از موادی بود که با استخوان به خوبی ترکیب می‌شد، اما ترد و شکننده بودن آن و مشکلات دیگری استفاده از آن را در ایمپلنت دندانی غیرممکن ساخت. تیتانیوم به نظر یک ماده‌ی مناسب آمد. خواص این ماده، آن را مفید، عملی و قابل پیش‌بینی ساخته بود. ایمپلنت‌های اولیه از تیتانیوم خالص ساخته شده بودند، اما برای کاشت در دهان کمی نرم بودند. بنابراین آلیاژی از آن برای غلبه بر خواص منفی آن ساخته شد.

امروزه، بیش از 95% درصد ایمپلنت‌های دندانی کاشته شده از آلیاژهای تیتانیوم هستند. در واقع صدها شرکت و سیستم‌های ساخت ایمپلنت در سراسر جهان وجود دارند و هنگامی که پروتکل‌های علمی و جراحی آن به خوبی رعایت شوند، میزان موفقیت این ایمپلنت‌ها به بیش از98% درصد، حتی بعد از 10 سال، می رسد. از زمانی که ایمپلنت‌های دندانی تیتانیومی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، هیچ گزارشی مبنی بر آلرژی نسبت به این فلز گزارش نشده است. با این وجود، برخی افراد آلرژی یا حساسیتی نسبت به فلزات دیگر دارند(به طور مثال میزان شیوع آلرژی نسبت به نیکل حدود 5 درصد است) و یا درباره‌ی وجود هر فلزی دیگر در بدنشان ابراز نگرانی می‌کنند.

زیرکونیم گزینه‌ای عاری از فلز

برای کاستن این نگرانی‌ها و ارائه یک گزینه‌ی ایمپلنت برای این دسته از افراد، تحقیقات بیشتری توسط چند شرکت انجام گرفت و نتیجه‌ی آن طراحی و ساخت ایمپلنت‌های عاری از فلز شد. این نتیجه‌گیری منجر شد تا از ماده دیگری بنام زیرکونیم استفاده کنند، که در جدول تناوبی شیمی مواد درست در زیر عنصر تیتانیوم قرار دارد. عنصر زیرکونیم ابتدا در فرم زیرکونیای مکعب کریستالی خود به خاطر شباهتی که به الماس بدون تراش داشت، مورد نظر محققان و دانشمندان قرار گرفت.

برای کاربردهای دندانپزشکی از این ماده به صورت ترکیب اکسید زیرکونیم ZrO2 استفاده می‌شود.  البته ZrO2 ماده‌ای خالص نیست بلکه مقداری از فلز دیگری بنام هافنیوم و اکسید با ایتریم (فلزی دیگر) برای بهبود بخشیدن خواص آن در آن وجود دارد. نتیجه‌ی این ترکیب، محصولی سفید و کدر است و در این شکل، آن را به عنوان سرامیکی می‌شناسند، اگر چه اتم‌های فلزی در این ماده وجود دارد. این ماده بسیار قوی و سخت است و همچنین از آن برای ساخت روکش‌ها و بریج‌های دندان استفاده می‌کنند. زیرکونیا نیز همانند تیتانیوم با استخوان ترکیب می‌شود(فرایند پیوند استخوان).

مزایای زیرکونیا

طرفداران زیرکونیا چندین مزیت را برای این ماده بیان می‌کنند:

• هیچ رنگ تیره‌ای از این ماده در دندان‌ها دیده نمی‌شود.
• همانند تیتانیوم، هیچ فرسودگی و سایشی در زیرکونیا به وجود نمی‌آید.
• هیچ جریان فیزو الکتریکی بین فلز ناهمسان در دهان وجود ندارد.
• این ماده رسانای گرمایی نیست.

نگرانی در مورد تخریب و فرسایش تدریجی مواد توسط حمله‌ی الکتروشیمیایی وجود خواهد داشت. خصوصاً هنگامی که ایمپلنت در محیطی به شدت الکترولیتی که بدن انسان آن را سبب می‌شود قرار می‌گیرد. از طرف دیگر اگر چه زیرکونیا مزایای خود را دارد، اما اطلاعات بسیار کمی درباره‌ی نقشی که تنظیمات سطح روی پیوند استخوانی ایمپلنت‌های دندانی از جنس زیرکونیا دارند، وجود دارد.

تیتانیوم در مقایسه با زیرکونیا

هر دو فلز می‌توانند با یک میزان موفقیت با استخوان ترکیب و یکپارچه شوند، به شرطی که دستورالعمل‌ها رعایت شوند. برخی بیماران از ایمپلنت‌های تیتانیومی استفاده می‌کنند که هنوز بعد از 20-35 سال به خوبی به کار خود ادامه می‌دهند. دندان‌پزشکان می‌تواند با زیرکونیا نیز به این موفقیت دست یابند، اما تا وقتی که آزمایشاتی بروی این ماده برای این مدت دوام و طول عمر ایمپلنت انجام نگرفته است، چیزی در مورد آن نمی‌دانند.

اول

ایمپلنت‌های تیتانیومی نسبت به نوع زیرکونیایی تطبیق‌پذیرتر و پرکاربردتر هستند. زیرا می‌توانند از سیستم‌های یک قطعه‌ای یا دو قطعه‌ای ساخته شوند. در سیستم‌های دو قطعه‌ای، ایمپلنت جانشین ریشه می‌شود و کلاً در سطحی از استخوان اصلی فک قرار می‌گیرد. از یک پست یا اباتمنت(پایه) (بخشی که از طریق لثه متصل می‌شود) برای نصب و نگه‌داشتن دندان‌ها استفاده می‌شود.

دوم

سیستم‌های دو قسمتی بسیار تطبیق‌پذیرتر هستند و کاربردهای بسیار بیشتری را در کار پروتز و اعضای مصنوعی دارند. از آن‌ها می‌توان برای ساخت دندان مصنوعی(نوع متحرک) استفاده کرد که به خوبی در جای خود چفت می‌شوند، همانند دندان‌های دائمی که به روی ایمپلنت‌ها پیچ یا چسبانده می‌شوند. به علاوه، ایمپلنت حتی می‌تواند کمی خارج از زاویه در جای خود قرار بگیرد و یک پست زاویه دار یا با ساختی سفارشی می‌تواند برای اصلاح آن تنظیم شود. همچنین اگر ایمپلنت‌های زیرکونیمی کمی از حالت خود خارج شوند می‌توان آن را تنظیم کرد، اما برای کاربرد به عنوان پروتزی که می‌تواند با یک پست جداگانه انجام شود، مناسب نیستند.

سوم

در برخی موارد، قرارگیری یک ایمپلنت به صورت نسبتاً خارج از زاویه یک خطای جراحی نمی‌باشد، بلکه بیشتر بخاطر حجم و موقعیت استخوان موجود در محل ایمپلنت لازم و ضروری می‌شود. اساساً ایمپلنت‌های تیتانیومی تطبیق‌پذیری بیشتری با دندان‌های نهایی و نیز انعطاف‌پذیری با جراحی کاشت ایمپلنت دارند.

چهارم

از طرف دیگر ممکن است ایمپلنت‌های از جنس زیرکونیا(بدنه و پست یا اباتمنت ایمپلنت) از یک بخش تشکیل شوند. بنابراین تنها گزینه برای مبحث کاشت پروتز این است که دندان‌ها در جای خود چسبانده شوند. ثانیاً شانس بسیار کمی برای خطا کردن وجود دارد(باید بسیار دقت کرد تا یک ایمپلنت در موقعیت یا زاویه‌ای اشتباه قرار نگیرد). بنابراین جراحی کاشت ایمپلنت و حجم استخوان کاملاً اساسی هستند.

پنجم

در برخی موارد، دندان‌پزشکان ایمپلنت‌ها را قرار داده‌اند تا استخوان را بیابند که روش مناسبی نیست. با ایمپلنت‌های تیتانیومی متخصصین دندان‌پزشکی اغلب قادر می‌شوند تا ایمپلنت را در استخوان قرار دهند، آن را زیر لثه دفن کنند و همزمان آن ناحیه را پیوند بزنند. در صورت انجام ایمپلنت زیرکونیومی که دربالای لثه‌ها قرار می‌گیرد، توانایی انجام پیوند کاهش می‌یابد یا حتی خطرناک می‌باشد، و ممکن است نیاز باشد که یک جراحی مجزایی برای آماده سازی صد در صدی استخوان انجام گیرد.

ششم

در هر دو نوع ایمپلنت، قبل از قرار دادن دندان‌های نهایی، برای جوش خوردن استخوان یا رشد آن بروی ایمپلنت به چند ماه دوره ی تسکین نیاز است. این دوره‌ی تسکین با وجود ایمپلنت‌های زیرکونیای یک بخشی، می‌تواند به مهارت بیشتری نیاز داشته باشد. زیرا دندان‌پزشکان نمی‌توانند ایمپلنت را در زیر بافت لثه بپوشانند. اگر فشار یا حرکتی در ایمپلنت وجود داشته باشد، فرآیند پیوند استخوانی رخ نخواهد داد.

هفتم

نکته‌ی دیگر استحکام در مدت زمان طولانی می‌باشد. دندان‌پزشکان دیگر انتظار شکستگی ایمپلنت‌های تیتانیومی را ندارند. زیرا در ایمپلنت‌ها از آلیاژهای آن استفاده می‌کنند، اما امکان شکستن در ایمپلنت‌های زیرکونیا وجود دارد. اگر این اتفاق رخ دهد، معمولاً تنها گزینه برداشتن آن‌ها می‌باشد که این کار می‌تواند نقص بزرگی را در استخوان ایجاد کند. خطر شکستن ایمپلنت‌هایی با قطر کمتر(3.25 میلی‌متر) بالاتر خواهد بود. بنابراین کسانی که کارهای سنگینی با دندان‌هایشان انجام می‌دهند(ساییدن دندان یا دندان قروچه) احتمالاً متقاضی مناسبی برای ایمپلنت‌های زیرکونیومی نیستند.

بیشتر بخوانید:

ایمپلنت بدون درد و جراحی توسط متخصص ایمپلنتعفونت ایمپلنت: جلوگیری و درمانکاشت ایمپلنت به روش آل آن فور (ایمپلنت بر پایه چهار پیچ)احتمال شکست درمان ایمپلنت با دندان قروچهتجویز و استفاده از آنتی بیوتیک ها قبل و پس از جراحی ایمپلنت